پل خشتی لوشان
پل خشتی لوشان مربوط به دوره ساسانیان است و در رودبار، نرسیده به پلیس راه قزوین، لوشان واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.شهر لوشان، در جنوبی‌ترین قسمت استان گیلان و در مسیر رشت – قزوین در فاصله ۹۳ کیلومتری مرکز استان، قرار دارد.این پل که از جمله آثار تاریخی و قدیمی استان گیلان و شهر لوشان به شمار می‌آید، بر خلاف بقیه پل‌های خشتی که قوسی می‌باشند، به صورت پلکانی طراحی و ساخته شده است.در قسمت ورودی پل کتیبه‌ای وجود دارد که بر روی آن اطلاعاتی راجب به تاریخ ساخت آن حک شده است.
معماری پل خشتی لوشان
طول کلی این پل ۱۰۲ متر و عرض آن ۲۰/۷ متر است. در دو طرف مسیر عبور عابران، جان پناه‌هایی تعبیه شده و کف پل با قلوه سنگفرش شده است.این پل دارای ۴ دهنه است که ۲ دهنه آن بزرگ و ۲ دهنه کوچک است. بزرگ‌ترین دهنه ۲۰/۱۸ متر طول و ۱۵ متر ارتفاع دارد و دهنه کوچکتر دارای ۰۵/۷ متر طول و ۸ متر ارتفاع است. پل لوشان به علت زلزله سال ۱۳۶۹ آسیب دید اما توسط اداره کل میراث فرهنگی گیلان مرمت شد.
پل تاریخی لوشان با عمری بیشتر از 200 سال قدمت رویدادهای گوناگونی از جمله تهاجم و عبور ارتش قزاق از پیکرخود، حمله قوای دولتی به جنگلی‌ها و زلزله دهشتناک خرداد 1369 را در حیات خود تجربه کرده است.پل خشتی لوشان قبل از ساخت مسیر کنونی قزوین ـ رشت و پل بتونی جدید، تنها راه ارتباطی دو سوی رودخانه شاهرود بوده است.این پُل، بر روی رودخانه شاه رود، در محلی که به آن، قلعه نیکان بالا می گویند، ساخته شده است. این پُل، بر عکس پُل های خشتی دیگر، بصورت قوسی ساخته نشده، بلکه معماری آن، بصورت پلکانی است. این پُل آجری، از بناهای به جا مانده از دوران قاجار به شمار می آید. این پُل زیبا، که مرکب از یک طاق کوچک و دو طاق بزرگ می باشد، در دوران خسرو خان، بنا نهاده شده است که توسط روس ها، به دلیل شیب تندی که داشت، بازسازی و شیب آن را ملایم نمودند.
مطلب مرتبط: مشهورترین پل های تاریخی ایران
کتیبه ی پل خشتی لوشان
کتیبه ای که در ورودی آن قرار گرفته حاکی از قدمت تاریخی این پل میباشد که آثاری بر روی آن حک شده و بنا به روایت تاریخی در سال 1235 قمری روی رودخانه شاهرود در شهرستان لوشان ساخته شده است. از جمله ویژگی های این پل ، وجود موج برگردان هایی در قسمت پایه آن است. همچنین شیب تند این پل طبق انچه گفته میشود در دوره ای توسط روس ها ملایم تر شده است.
قدمت و اهمیت پل خشتی لوشان
اهمیت حیاتی پل لوشان زمانی بهتر آشکار می شود که بدانیم این پل دقیقا در مسیر تردد کاروانیان و مسافران گیلان به داخل فلات ایران قرار گرفته است. فرهاد میرزا معتمد الدوله از شاهزادگان قاجار که حوالی ۱۲۹۲ ه. ق از این مسیر گذشته ساخت پل را به حاجی محمد هادی تاجر میانجی نسبت داده که ساکن قزوین بوده است و در اواخر دوران صفویه ساخته شده است . وی ساخت پل را به هشتاد و چند سال قبل متعلق دانسته و مینویسد که در زمان وی هیچ رخنه ای در پل دیده نمی شود. این پل دارای چهار دهنه طاق جناقی کند در ابعاد مختلف و نیز موج برگردانهایی در قسمت پایه ها برای استحکام آنها و تسهیل جریان آب به هنگام سیلابها و همچنین کوره پوشهایی در میان پایه ها است که از سنگینی پل می کاهد و در مواقع افزایش سطح آب گذر جریان رود را سهولت می بخشد.
در واقع لوشان در بین دو بخش عمارلو گیلان و مرکز بخش طارم سفلی واقع شده است و مکان اصلی شهر کمی بالاتر از مکان فعلی آن قرار داشته که با احداث جاده اصلی به مرور زمان در حاشیهٔ ای جاده خانه‌هایی ساخته شد و شهر به مکان فعلی انتقال یافته است . مردم بومی لوشان ترک‌ها بوده‌اند که هم اکنون نیز به طور عمده در مکان قدیمی خود (لوشان بالا) ساکن می‌باشند و مردمان لر و لک و کر مانج ساکن در این منطقه از اقوام تبعیدی دوران مشروطیت و طاغوت می‌باشند و اصالتا و اساسا متعلق به شهرهای لک و کرمانج نشین کشور می‌باشند.